بحث کرسیهای آزاداندیشی چند وقتی است در فضای کشور مطرح است و در ظاهر همه از آن حمایت میکنند. اما چرا عملا برگزار نمیشود. اخیرا دیده میشود مباحث علمی و آکادمیک تحت عنوان کرسی آزاداندیشی برگزار میشود. هر چند به نظر میرسد اصل برگزاری جلسات بحث و نقد علمی خوب است و ضرورت دارد، اما آیا ایده کرسیهای آزاداندیشی برای تأمین این هدف بود؟ جلسات علمی در فضای علمی حوزه و دانشگاه و علاقمندان اینگونه مباحث، همواره جریان داشته است و جلسات آزاداندیشی در پی تأمین این هدف نبوده است.
به نظر نگارنده در فضای بحث و گفتگوی سازنده افراد جامعه با یکدیگر و مخصوصا مردم و مسئولان، یک مشکل اساسی وجود دارد و آن عبارت است از ظرفیت کم انتقادپذیری مسئولان. راه حل مشکل در برگزاری جلسات آزاداندیشی دیده شده تا هم مسئولان مجبور باشند ظرفیتشان را بالا ببرند و هم مجبور باشند دفاع قانعکنندهای از تصمیمات خود ارائه بدهند و هم پاسخگوی نواقص موجود در زیرمجموعههایشان باشند. شاید فایده دیگر این جلسات ارتقای روحیه نقد کردن و پرسشگری در میان مردم و جوانان باشد. اما متأسفانه این جلسات توسط کسانی بایکوت است که باید متولی اصلی آن باشند؛ فرمانداران، شهرداران، ائمه جمعه، نمایندگان مجلس، رؤسای دانشگاهها و بسیاری از کسانی که تصمیماتشان در زندگی مردم تأثیرگذار است و حاضر نیستند از کار خود دفاع کنند یا به اشکالات جواب دهند و حتی حاضر نیستند در عقل دیگران شریک شوند و کار کمنقصتری ارائه دهند.
فایده اصلی کرسیهای آزاداندیشی ارتقای روحیه نقدپذیری است. متأسفانه امروز در نگاه بسیاری از مسئولان نقد با تخریب برابر است و با این نگاه، نه تنها انتقاد را بر نمیتابند بلکه چنان بر منتقدان میتازند که از ترس آبرو هم که شده حرفی نزنند. این روحیه به مدیران اختصاص ندارد، بلکه همه ما کم و بیش شرایط مشابهی داریم. این روحیه چقدر فاصله دارد با فرهنگ اسلامی که بر اساس آن بهترین دوست انسان کسی است که عیبهایش را به او هدیه نماید. در این روایت، از انتقاد با تعبیر «هدیه» یاد شده تا ارزش آن را نشان دهد. مغالطه نشود که برخی انتقادات و عیبها عیب و انتقاد نیست، چون در روایت آمده که حرف منتقد را بشنوید. اگر عیبهایی که گفته بود در شما نبود، خدا را شکر کنید و اگر بود، در صدد برطرف کردن آن برآیید. در هر صورت باید از منتقد ممنون بود، در حالی که فعلا در هر صورت از منتقد شاکی هستیم و گاهی شکایت رسمی هم میکنیم.
به امید روزی که آزاداندیشی ارزش تلقی شود.