سلام. ممنون از اعلام نظر و پيگيري شما. و نيز ممنون مضاعف از چوبکاري شما! چيزي که به نظر مي‌رسد به حق نزديک‌تر است اين که در اعمال عبادي حسن فاعلي شرط قبولي است، اما شرط لازم است، نه شرط کافي. يعني احراز حسن فعلي هم ضرورت دارد و مقوله مستقلي است. براي تشخيص حسن فعلي بايد شخص مستقيما يا باواسطه به علم الهي متصل باشد تا علم قطعي به حسن فاعلي پيدا شود. در غير اين صورت، يعني وقتي که معصوم نيستيم و در محضر معصوم نيستيم و به خبر قطعي معصوم دسترسي نداريم، بايد از مسير اجتهاد، احتياط يا تقليد عبور کنيم. در اين سه فرض، اگر آنچه انجام داديم، مطابق دستور الهي بود و به تعبير ديگر اگر حسن فعلي واقعي داشت، که به تکليف عمل کرده‌ايم، اما اگر حسن فعلي واقعي نداشت، چون تلاش خود را انجام داده‌ايم و به حق نرسيده‌ايم و خدا هم تکليف مالايطاق ندارد، در خصوص آنچه انجام داده‌ايم معذوريم. البته در برخي مسائل فقهي شارع حکم کرده که اگر در آينده به خلاف آن پي برديم، قضا لازم است و در برخي موارد قضا لازم نيست. در مسائل مربوط به حقوق ديگران، اکثرا جبران خسارت لازم است؛ يعني اگر کسي با نيت از بين بردن شراب، (به عنوان ماده مفسد) اقدام کرد و بعد معلوم شد که آبغوره بوده، نسبت به مال محترمي که تلف کرده ضامن است؛ يعني حسن فاعلي در اينجا نه تنها حسن فعلي را در پي نداشت، بلکه تقاص آن را هم بايد پس بدهد. فکر کنم همين مقدار توضيح کفايت کند. اما در هر صورت شکي نيست که جمله کتاب کاملا نادرست است و هيچ توجيهي نمي‌تواند اين اشکال را رفع و رجوع کند.